PROBOSZCZOWIE
Proboszcz (łac. parochus), pleban (łac. plebanus) – duchowny, na ogół w stopniu prezbitera (księdza), zarządzający gminą kościelną (parafią).
W Kościele katolickim proboszcz jest mianowanym przez biskupa duszpasterzem i zarządcą parafii. Jest więc odpowiedzialny za duszpasterstwo parafian i dobra materialne parafii. Status proboszcza prawo kanoniczne określa sformułowaniem: Własny pasterz zleconej sobie parafii pod władzą biskupa (Pastor proprius paroeciae sibi commisae sub auctoritate Episcopi). Proboszczem zostać może wyłącznie prezbiter, którego poglądy są zgodne z magisterium Kościoła i który nie budzi zastrzeżeń obyczajowych i moralnych. Jeżeli prezbiter żyje w małżeństwie jego żona i dzieci z nim mieszkające również nie mogą budzić zastrzeżeń obyczajowych. Ponadto musi być wolny od przeszkód prawnych prawa kanonicznego i powszechnego. Kandydat na proboszcza musi potwierdzić swoją przydatność przez złożenie egzaminu przed własnym biskupem. Metodę i przedmiot egzaminu określa biskup. Mianowany na proboszcza powinien swój urząd objąć na czas nieokreślony, ponieważ stałość ma być jednym z jego podstawowych przymiotów. Istnieje jednak możliwość, by urząd proboszcza obsadzany był kadencyjnie. Taka decyzja wymaga jednak zgody Konferencji Episkopatu wyrażonej w formie dekretu i potwierdzonej przez Stolicę Apostolską. W obsadzaniu urzędu proboszcza biskup działa w sposób wolny i niezależny. Powinien jednak wysłuchać w tej sprawie przede wszystkim opinii dziekana, oraz wszystkich, duchownych i świeckich, którzy mu w tej decyzji mogą służyć radą.
Mianowanego proboszcza w objęty urząd i parafię wprowadza jego ordynariusz w sposób przyjęty zwyczajowo w danej diecezji. Minimalną formą wprowadzenia, wymaganą prawem kanonicznym jest publiczne przedstawienie parafianom dekretu o nominacji z wyznaczeniem daty jej obowiązywania. Jeżeli po wyznaczonym terminie, bez ważnej przyczyny, parafia nie zostanie objęta przez nominata, wówczas jego urząd biskup musi uznać za wakujący.
Jeżeli stolica biskupia wakuje lub ma przeszkodę w działaniu dłużej niż rok zarządzający diecezją lub jej administrator przejmuje prawo biskupa do mianowania proboszczów.
Parafia może mieć wyłącznie jednego proboszcza. Są jednak wyjątki.
Do podstawowych obowiązków proboszcza należą:
- Troska o prawowierność nauczania w parafii i wierność parafian wobec magisterium Kościoła zwłaszcza przez głoszenie homilii w niedziele i święta nakazane oraz przez prowadzenie katechizacji dzieci i dorosłych.
- Troska o życie sakramentalne w parafii oraz czuwanie nad prawowiernością sprawowanej liturgii.
- Troska o życie codzienne swoich parafian zwłaszcza przez odwiedzanie ich rodzin, wspieranie potrzebujących, pocieszanie, opiekę nad chorymi i umierającymi oraz jeżeli tego wymaga konieczność, przez upominanie.
- Rezydencja w domu na terenie parafii. Proboszcz ma jednak prawo do miesiąca urlopu w czasie roku, który może wykorzystać zgodnie z własnym uznaniem. Każde opuszczenie parafii na dłużej niż tydzień proboszcz musi zgłosić biskupowi.
- We wszystkie niedziele i święta nakazane proboszcz zobowiązany jest do odprawienia mszy za powierzonych sobie parafian.
- Odpowiedzialność za właściwe prowadzenie ksiąg parafialnych i dokumentacji parafii. Troska o archiwum parafii oraz o jej pieczęć.
- Reprezentowanie parafii wobec wszystkich czynności prawnych oraz w sposób zgodny z prawem kanonicznym i powszechnym zarządzanie jej majątkiem.
Biskup może wyznaczyć do pomocy proboszczowi wikariusza i/lub diakona. Ponadto proboszcz powinien wpierać się w swych decyzjach opinią rady parafialnej.
O wynagrodzeniu za pracę proboszcza decyduje jego biskup swoimi własnymi dekretami.
W czasie przeszkody działania funkcji proboszcza lub w czasie wakansu jego urzędu biskup wyznacza administratora parafii, który ma uprawnienia proboszcza. Zwyczajnym administratorem jest najstarszy nominacją wikariusz.
|
