DIAKONI
Diakonat (gr. diakonos, διάκονος - sługa) – najniższy z trzech stopni hierarchii kapłaństwa urzędowego.
Diakonat wykształcił się w początkach chrześcijaństwa jako urząd osób odpowiedzialnych za funkcje charytatywne we wspólnocie chrześcijańskiej.
Według Dziejów Apostolskich (Dz 6, 1 – 6) apostołowie wybrali w Jerozolimie 7 mężczyzn, mających odciążyć ich od spraw „stołu”: "Wówczas, gdy liczba uczniów wzrastała, zaczęli helleniści szemrać przeciwko Hebrajczykom, że przy codziennym rozdawaniu jałmużny zaniedbywano ich wdowy. Nie jest rzeczą słuszną, abyśmy zaniedbywali słowo Boże, a obsługiwali stoły - powiedziało Dwunastu, zwoławszy wszystkich uczniów. Upatrzcie zatem, bracia, siedmiu mężów spośród siebie, cieszących się dobrą sławą, pełnych Ducha i mądrości. Im zlecimy to zadanie. My zaś oddamy się wyłącznie modlitwie i posłudze słowa. Spodobały się te słowa wszystkim zebranym i wybrali Szczepana, męża pełnego wiary i Ducha Świętego, Filipa, Prochora, Nikanora, Tymona, Parmenasa i Mikołaja, prozelitę z Antiochii. Przedstawili ich Apostołom, którzy modląc się włożyli na nich ręce". (wg Biblii Tysiąclecia).
Początkowo, zgodnie z tradycją, powoływano przy siedzibach biskupich po siedmiu diakonów. Z czasem przestano przestrzegać tej zasady. Diakoni pełnili również szczególne funkcje liturgiczne. Odczytywali Ewangelię, podawali intencje modlitw, rozdzielali wiernym Eucharystię, a także pomagali biskupowi w udzielaniu sakramentu chrztu.
Do X wieku istniała w Kościele katolickim również funkcja diakonisy. Kobiety nie były jednak wyświęcane, powierzano im tylko pewne funkcje pomocnicze w liturgii i obowiązki związane z działalnością charytatywną. W Kościołach wschodnich instytucja diakonisy przetrwała do XIII wieku.
Obecnie diakonki i diakonisy występują jedynie w kościołach protestanckich oraz w niektórych kościołach starokatolickich i kościołach niezależnych tzw. feministycznych.
Urząd:
W Kościele rzymskokatolickim diakonat jest pierwszym z trzech stopni sakramentu święceń i wprowadza do stanu duchownego. Diakon może asystować kapłanowi oraz samodzielne sprawować niektóre ceremonie liturgiczne. Może uroczyście udzielać chrztu, asystować przy zawieraniu małżeństwa przez narzeczonych, przewodniczyć nabożeństwom (np. Gorzkie żale) i sakramentaliom (błogosławieństwa, poświęcenia oraz liturgia pogrzebu).
Podczas mszy diakon odczytuje Ewangelię i rozdziela wiernym Eucharystię. Może także, z upoważnienia celebransa, wygłosić homilię.
Diakon nie może przewodniczyć mszy świętej, udzielać rozgrzeszenia, czy też namaszczać chorych. Czynności te może wykonywać jedynie kapłan (prezbiter lub biskup).
Diakonów w Kościele rzymskokatolickim można podzielić na dwie grupy: żonatych oraz celibatariuszy, którzy decydują się pozostać w stanie bezżennym. Diakoni żonaci są wyświęcani na stałe (wymaga się od nich zgody małżonki, ukończenia 35. roku życia oraz odpowiedniego przygotowania), zaś dla celibatariuszy jest to zazwyczaj stopień przejściowy na drodze do kapłaństwa - na przedostatnim roku studiów seminaryjnych alumni otrzymują święcenia diakonatu i składają przysięgę celibatu, by przygotować się do przyszłych obowiązków duszpasterskich. Do obowiązków diakona należy celebrowanie Liturgii Godzin.
Urząd diakona spotykamy w kościołach: rzymskokatolickim, prawosławnych, starokatolickich, protestanckich
Szaty diakona:
W obrządku łacińskim, szatami liturgicznymi diakona są: alba, stuła, przewieszona z lewego ramienia i spięta na prawym boku, oraz dalmatyka. W nadzwyczajnej formie rytu rzymskiego diakon używa także manipularza. Strojem chórowym jest komża włożona na sutannę.
W Polsce, na mocy indultu Stolicy Apostolskiej, podczas odprawiania pogrzebu i sprawowania liturgii godzin np. nieszporów, diakon może zamiast dalmatyki założyć kapę.
W obrządku bizantyjskim szatą diakona jest sticharion (odpowiednik alby w kościele łacińskim), na którą diakon nakłada specjalną stułę diakońską, zwaną orarionem.
|
